Heb jij een wat groter verwarmings- of airconditioningsysteem in jouw gebouw? Dan is de kans groot dat je vanaf 2026 een gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) nodig hebt. Zo’n systeem bestaat uit een gebouwbeheersysteem (GBS) en een energiemanagementsysteem (EMS) die naadloos samenwerken.
Wat is een GACS?
Een GACS (Gebouwautomatiserings- en controlesysteem) is een systeem dat de technische installaties in een gebouw monitort en automatisch aanstuurt en zo het energieverbruik vermindert. Het gaat om installaties als:
- Verwarming, ventilatie en airconditioning (HVAC)
- Verlichting en zonwering
- Beveiliging en toegangssystemen
Je komt ook vaak de term BACS tegen. Dat is de Engelse afkorting: Building Automation and Control System.
Hoe werkt een GACS?
Een GACS verzamelt continu data van diverse installaties in het gebouw, zoals verwarming, koeling, ventilatie, verlichting en zonwering. Op basis van die gegevens stelt het systeem slimme aansturing in. Denk aan het automatisch in- of uitschakelen van installaties op basis van bezetting, tijdstip of weersomstandigheden. Het GACS zoekt ook actief naar manieren om het energieverbruik van het gebouw te verlagen, bijvoorbeeld door instellingen te finetunen of onnodig gebruik te voorkomen.
Waaruit bestaat een GACS?
Een GACS bestaat eigenlijk uit twee systemen: een energiemanagementsysteem (EMS) en een gebouwbeheersysteem (GBS). Ze hebben allebei hun eigen rol:
- Het energiemanagementsysteem (EMS) verzamelt energiedata uit het gebouw, slaat deze op, analyseert ze, toont de data in dashboards en geeft waarschuwingen als je grenswaarden overschrijdt. Ook helpt het EMS om de energievraag en het energie-aanbod slim op elkaar af te stemmen (demand response) en regelingen te optimaliseren.
- Het gebouwbeheersysteem (GBS) gebruikt de aansturingsinformatie die vanuit het EMS komt om installaties zoals de verwarming, koeling, ventilatie, verlichting en zonwering op de meest optimale manier te laten werken.
Kort gezegd: het EMS denkt, het GBS doet. Met de kanttekening dat wat geavanceerdere EMS’en ook zelf installaties kunnen aansturen.
Bron: RVO
Wanneer heb ik een GACS nodig?
Vanaf 1 januari 2026 moeten utiliteitsgebouwen met een verwarmings- of airconditioningsysteem van meer dan 290 kW een GACS hebben (bron: Rijksoverheid). Deze verplichting vloeit voort uit de Europese Energy Performance of Buildings Directive (EPBD III), die steeds strenger wordt. In 2030 gaat naar verwachting namelijk de EBPD IV in. Dan gaat de verplichting ook gelden voor gebouwen met een vermogen boven de 70 kW. Met de EPBD dwingt Europa gebouweigenaren dus om serieus werk te maken van energiemanagement. Let op: het gaat hierbij om het totale thermisch vermogen. Dus alle airco’s en verwarmingssystemen bij elkaar opgeteld.
Wat moet een GACS minimaal kunnen?
- Het energieverbruik permanent monitoren, analyseren en bijsturen
- Rendementsverliezen signaleren en verbeteradviezen geven
- Kunnen communiceren met andere systemen en apparaten in het gebouw
- Interoperabel zijn met apparatuur van verschillende fabrikanten
GBS upgraden naar een GACS?
Heb je al een gebouwbeheersysteem (GBS)? Dan kun je dat met een EMS upgraden tot een Gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS). Energytrend vergelijkt voor jou alle beschikbare universele EMS-systemen op de Nederlandse markt. We adviseren jou over het EMS dat het beste past bij jouw situatie, installeren het EMS voor je en koppelen het met jouw gebouwbeheersysteem. Wil je meer weten over een GACS, de verplichtingen en de kansen? Neem contact op, we denken graag met je mee.
Samenwerken als installateur?
Energytrend werkt niet alleen rechtstreeks voor bedrijven die een EMS in gebruik willen nemen. We ondersteunen ook installateurs om EMS’en te installeren bij hun klanten. Ontdek de mogelijkheden voor een partnership, waardoor jij je klanten kunt helpen om vanaf 2026 te voldoen aan de GACS-verplichting.
